محسن رنانیدر هفتم اسفند ماه ۱۳۹۳ نخستین همایش «سلام بر کار» در اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد. من نیز در این همایش بحثی را ارایه کردم که عنوان آن «ترویج کار گروهی، کلید تحول فرهنگ کار» بود.
چکیده سخنم در زیر آمده است. متن کامل سخنرانی پس از آماده سازی و ویرایش در همین جا منتشر خواهد شد:
«کار» یک پدیده اقتصادی، فرهنگی و روانشناختی است. تحول در فرهنگ کار هر جامعه ای مستلزم تحول در همه وجوه پدیده کار است. انگیزه اقتصادی و تناسب میان شدت و بازدهی کار، بعد اقتصادی پدیده کار است که در جامعه ما به شدت به هم خورده است. به همین ترتیب تغییر در ارزشهای فرهنگی و اجتماعی به تغییر مفهوم و ارزش کار انجامیده است. بخشی از این تغییر ناشی از تحولات فناورانه بوده است اما بخشی نیز ناشی از درهم ریختگی فرهنگی در سالهای پس از جنگ بوده است. بعد سوم پدیده کار، بعد روانشناختی آن است. کار، هم از نظرهویتی و هم از نظر فیزیولوژیک بر ساختار و عادات روانشناختی فرد اثر می گذارد و متقابلا عادات روانشناختی بر پدیده کار اثر می گذارد.
در واقع اگر رفتارهای انسانی را به سه دسته رفتارهای عقلانی، «عادتی‌ـ‌شرطی» و «عاطفی‌ـ احساسی» تقسیم کنیم، و شکل گیری یک فرهنگ پایدار در هر حوزه ای را مستلزم همکاری این سه دسته رفتار بدانیم، شکل گیری یک فرهنگ کار قوی، مستلزم آن است که بر روی هر سه وجه رفتاری فرد تمرکز شود. تخریب فرهنگ کار در سالهای اخیر در واقع ناشی از تخریب هر سه وجه عقلانی، عادتی و عاطفی کار بوده است. بنابراین بازسازی آن نیز نیازمند بازسازی این سه وجه است.
عوامل مخرب سه بعد پدیده یا فرهنگ کار در جامعه ما را نیز می توان به عواملی با منشاء حکومتی، با منشاء اقتصادی و با منشاء اجتماعی-فرهنگی تقسیم کرد. برای بازسازی پایدار فرهنگ کار لازم است نقش همه این عوامل، تغییر کند. با این حال برخی اقدامات می‌تواند کارکردهای دو یا چندگانه ای در بهبود فرهنگ کار داشته باشد.
ترویج «کار گروهی» یکی از راهکارهایی است که همزمان بر هر سه بعد فرهنگ کار تاثیر می گذارد. کارگروهی همزمان بر ابعاد عقلانیت، عادات رفتاری و فضای عاطفی کار تاثیر می گذارد. از این گذشته کار گروهی در شرایط بی‌ثباتی و نااطمینانی‌های اجتماعی و اقتصادی، می تواند به بهبود کارآفرینی نیز بینجامد. وجه ممیز کارآفرینان از سایر مدیران اقتصادی، خلاقیت و ریسک پذیری آنهاست. کار گروهی زمینه‌های ریسک پذیری و خلاقیت را نیز تقویت می کند.
تقویت کار گروهی مستلزم مجموعه ای از سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی است. کارگروهی از طریق موعظه و تشویق‌های ساده تقویت نمی شود. توسعه کار گروهی و تبدیل آن به یک فرهنگ عمومی، نیازمند تمرین‌های اجتماعی است. دستگاههایی که مستقیما با گروههای بزرگی از مردم در ارتباطند و خدمات گروهی و اجتماعی ارایه می کنند (مانند شهرداریها) بهترین ابزارها را برای توسعه کارگروهی در دست دارند.
